درمقاله قبلی راجع به CSR و تاثیرات آن بر شرکت ها و کسب و کارها خواندیم و حال میخواهیم به صورت گسترده تری نسبت به آن کسب آگاهی کنیم.
درواقع در این مقاله میخواهیم بدانیم چطور میتوانیم CSR را در کسبوکار خود پیاده سازی کنیم؟
1. تلاشهای فعلی خود را بررسی کنید
احتمالا از قبل هم یک سری اقدامات در جهت مسئولیت اجتماعی شرکت کردهاید، اما آگاهانه نبوده است. شیوههای زیستمحیطی و اجتماعی شرکتتان را بررسی کرده و ببینید چه تاثیری بر محصول و خدماتتان دارند.
2. اهداف csr خود را تعریف کنید
در مرحله بعدی، سعی کنید، اهداف csr خودتان را مشخص کرده و ماموریت شرکت، ارزشها و برنامه کار خود را هم درنظر بگیرید.
3. اولویتهای خود را مشخص کنید
حالا یک سری کارهای منطقی با اولویت بیشتر را انتخاب کنید. مهم است که از کارکنان، شرکا و سهامداران هم نظرخواهی کنید.
4. یک برنامه اقدام و پیگیری را ایجاد کنید
سرانجام، یک برنامه اقدام را طراحی کنید تا بتوانید بر اساس اولویتها عمل کنید. این برنامه باید زمان بندی دقیق و فهرستی از افراد مسئول کارها و منابع اختصاصی برای پروژه را در بر بگیرد. جلسات پیگیری منظمی را تنظیم کنید تا پیادهسازی برنامه اقدام را نظارت کنید، نقاط قوت و ضعف را مشخص کرده و تصمیمگیری لازم را انجام دهید.
مثالهای واقعی از مسئولیت اجتماعی شرکتها
1. مسئولیت اجتماعی شرکت کاله
یکی از اقداماتی که شرکت کاله طی دوران کرونا انجام داد و به عنوانیکی از نمونه مسئولیت اجتماعی شرکتها در ایران سر و صدای زیادی به راه انداخت، شرکت در کمپین «به هم دلگرمیم» بود. در طرحی مشترک با «هلال احمر» و «اسنپ»، شرکت متعهد شد که به ازای هر ریتوییت در شبکه اجتماعی توئیتر، یک بسته غذایی حاوی انواع محصولات لبنی و پروتئینی را به دست خانواده های آسیب دیده از کرونا در استان های تهران، قم، مازندران و خوزستان برساند. در این طرح که با همکاری سازمان داوطلبان جمعیت هلالاحمر و با کمک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر دستگاههای حمایتی انجام شد این محصولات، جمعا به ارزش ۲۰۰ هزار تومان به حمایت دیدگان اختصاص یافت (منبع).
2. مسئولیت اجتماعی شرکت اپل
اپل بهعنوان یکی از اولین شرکتهای جهانی که به اثر انتشار کربن خالص صفر شرکتها دست یافت، در سال 2020 برنامههای خود را برای گسترش این ابتکار در کل زنجیره تامین خود تا سال 2030 اعلام کرد. در راستای این هدف، تمام محصولات فروخته شده تا پایان دهه کربن صفر خواهند بود. یعنی تولید محصولات نباید منجربه تولید کربن در اتمسفر شود.
تلاشهای پایداری زیستمحیطی اپل همچنین شامل بهبود دوام و طول عمر محصولاتش استفاده مجدد از محصولات اپل است. این ابتکارات شامل اطمینان از این است که 40٪ از تمام مواد مورد استفاده در تولید خط مک بوک ایر از منابع بازیافتی ساخته شده است.
3. مسئولیت اجتماعی شرکت استارباکس
مثال کمپین CSR Starbucks مدتهاست که به دلیل احساس مسئولیت اجتماعی و تعهد به پایداری و رفاه جامعه، به یک برند محبوب تبدیل شده است. استارباکس از زمانی که فعالیت خود را آغاز کرد، به CSR اهمیت میداد. بر اساس گزارش جهانی تأثیر اجتماعی در سال 2020، این شرکت به نقاط عطف زیر دست یافته است:
- تأمین قهوه از منابع 100 درصد اخلاقی
- ایجاد یک شبکه جهانی از کشاورزان و کاشت 100 میلیون درخت برای آنها تا سال 2025
- پیشگام در ساختن ساختمان سبز در تمام فروشگاهها
- صرف میلیونها ساعت برای انجام خدمات اجتماعی
- ایجاد برنامههای دانشگاهی و اختصاص وامهای دانشجویی برای کارمندان
در سال 2015، استارباکس تایید کرد که 99% زنجیره تامین قهوه این شرکت، دارای منابع اخلاقی است و به دنبال این است که با تلاش مستمر و مشارکت با مزارع قهوه محلی و سازمانهای مربوطه، این رقم را به 100% برساند. استاربکس مزارع قهوه را از نظر استانداردهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ارزیابی میکند تا مطمئن شود منبع تامین محصولاتش در راستای CSR باشد و تاثیر اجتماعی مثبتی داشته باشد.
4. مسئولیت اجتماعی شرکت لگو
یکی از معروفترین شرکتهای دنیا در زمینه CSR، شرکت Lego است. هدف این شرکت، نه تنها کمک به رشد و پرورش کودکان از طریق بازی خلاقانه است، بلکه داشتن یک سیاره سالم را هم ترویج میدهد.
لگو اولین و تنها شرکتی است که توسط صندوق جهانی حیات وحش به عنوان شریک حفاظت از آب و هوا و محیط زیست شناخته میشود. تمام تلاش این شرکت در رابطه با CSR این است که اثر کربن در کره زمین را به حداقل برساند. همچنین تعهد آن به پایداری، فراتر از مشارکتش است.
این شرکت اسباببازی سازی قصد دارد تا سال 2030 برای تهیه اسباببازیها و بستهبندی آنها از مواد دوستدار محیط زیست استفاده کند و تا کنون هم قدمهای زیادی در این رابطه برداشته است.
نتیجه گیری
مسئولیت اجتماعی شرکت یا Corporate social responsibility به سیاستگذاریهای درونسازمانی در جهت بهبود، رشد و پیشرفت جامعه اطلاق میشود. فعالیتهای زیستمحیطی، خیریه و داوطلبانه، مهمترین CSRها هستند. مسئولیت اجتماعی شرکت به همان اندازه که برای جامعه مهم است، برای یک شرکت نیز اهمیت دارد. با استفاده از CSR هم به جامعه خدمت کرده و هم استراتژیهای برندینگ را تقویت میکنید.
مسئولیت اجتماعی یا CSR (corporate social responsibility
مسئولیت اجتماعی یا CSR (corporate social responsibility) را میتوان متر و معیار و چهارچوبی دانست که سازمانها، نهادها و افراد بر مبنای آنها در رابطه با مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیستمحیطی و در کل تمامی جنبههای زیست انسانی واکنش نشان میدهد یا آغازگر فعالیتهایی است که درنهایت به سود جامعه است. هسته اصلی مسئولیت اجتماعی ایجاد تعادل بین اقتصاد و اکوسیستم است. در این مطلب قصد داریم مسئولیت اجتماعی، ابعاد و مدلهای آن را بررسی کنیم.
مسئولیت اجتماعی و مسئولیتپذیری اجتماعی چیست؟
هر فردی که در جامعه کار و فعالیتی دارد، از یک سو منافع و حقوقی دارد که باید برای وی تضمین شود و از سوی دیگر، در قبال آن جامعه نیز مسئولیتی اخلاقی بر عهده اوست. وی باید در مورد مسائل زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی پیرامون خود حساس باشد و در حد توان خود برای حل بحرانهای مختلف و ایجاد تعادل در اکوسیستم جامعه فعال باشد. این فعالیت ممکن است در حوزه محیط زیست و حفظ آن باشد یا تلاش برای بهرهمندی افراد در معرض خطر و کم برخوردار جامعه از امکانات مادی و رفاهی.
مسئولیت و مسئولیتپذیری اجتماعی ارتباط مستقیمی با میزان توسعهیافتگی یک جامعه دارد. هرچه جامعه از لحاظ اقتصادی و فرهنگی پیشرفته و با ثبات باشد، افراد آن جامعه نیز نسبت به جامعه و معضلات آن حساستر خواهند بود.
از آن جایی که مسئولیت اجتماعی یک امر اخلاقی تلقی میشود، فعالیت افراد در حل معضلات و انجام کارهای داوطلبانه بهتنهایی باعث مسئولیتپذیری اجتماعی نمیشود؛ این موضوع باید درونی باشد و هر فردی در سبک زندگی خود نیز آن را پیادهسازی کند.
رابطه میان سازمانها و شرکتها با مسئولیت اجتماعی
مسئولیت اجتماعی زمانی که وارد حیطه شرکت ها و سازمان ها میشود، ابعاد جدیتری به خود میگیرد و انتظارات برای مسئولیت پذیری اجتماعی از سوی شرکتها بیشتر میشود. چرا که یک سازمان، نهاد یا شرکت، بیشتر در کانون توجهات قرار دارد، منابع و زیرساختهای بیشتری در اختیار آنهاست و درنهایت میتوانند مشوق و زمینهساز بسیاری از فعالیتها در زمینه مسئولیت اجتماعی باشند.
مسئولیت اجتماعی شرکتها در زیرمجموعه «اخلاق کسب و کار» قرار میگیرد و مجموعهای از تعهدات و وظایفی است که شرکت در قبال جامعهای که در آن فعال است، بر عهده دارد.
مسئولیت اجتماعی شرکتها و سازمانها از اوایل قرن بیستم و با مطرحشدن مفهومی بهنام توسعه پایدار شکل گرفت که مسائل مربوط به اقتصاد، محیطزیست و جامعه را در دل خود داشت.
این مسئولیت در تمام سطوح سازمان و شرکا و افرادی که در بیرون با سازمان همکاری میکنند، تعریف میشود. به عبارت دیگر، این موضوع نباید تنها برای رفع مسئولیت و ارائه چهرهای خوب از شرکت، انجام شود.
یک شرکت باید موضوعاتی نظیر موارد زیر را در بحث مسئولیتهای اجتماعی در نظر بگیرد
- شرکا، همکاران بیرون از شرکت و تأمینکنندگان باید همانند سازمان نسبت به محیط زیست، اخلاقگرایی در محیط کار خود، دغدغهمندی در رابطه با بحرانهای جامعه حساس باشند.
- تأثیرات فعالیتهای سازمان بر محیط زیست باید مثبت باشد و برای حفاظت از آن تلاش مداوم داشته باشد.
- شرکت باید در رابطه با بحرانها و مسائل جامعه دیدی حل مسئلهای داشته باشد و به سمت بهبود شرایط آن حرکت کند.
- نوع رفتار با کارکنان شرکت و سازمان تنها نباید به وظایف کارمند و کارفرما محدود شود و شرکت باید نسبت به ارتقای شخصیتی کارکنان نیز فعال باشد.
دیدگاه CSR شرکتها ممکن است در ابتدا هزینه بر به نظر برسد، اما به هیچوجه اینگونه نیست. شرکتها زمانی که مسئولیت اجتماعی را جدی میگیرند، فضای جامعه و فرهنگی را که در آن فعالیت میکنند، بهبود میبخشند و درنهایت، با شناختهشدن بهعنوان نهادی مسئول، فرصتهای جدیدی برایشان ایجاد میشود.
مسئولیت اجتماعی چه مزایا و معایبی برای شرکتها بهدنبال دارد؟
مسئولیت اجتماعی را نباید بهعنوان عملی هزینه ساز برای سازمانها در نظر گرفت. این کار مزایای بسیاری برای کسبوکارها به همراه دارد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره میشود:
- ارائه چهرهای مثبت و مسئول در قبال جامعه و محیط زیست
- ایجاد انگیزه برای کارکنان برای فعالیت بهتر و افزایش بهرهوری
- استخدام کارکنان حرفهای تر و بهتر
- بالا بردن حاشیه سود
- کمک به زیادشدن مزیت رقابتی شرکت
- جذب فرصتهای جدید سرمایه گذاری
- افزایش وفاداری مشتریان
- آگاهیبخشی در رابطه با محیط زیست و لزوم حفاظت از آن
معایبی که مسئولیت اجتماعی برای شرکتها بهدنبال دارد نیز عبارتند از:
- ایجاد هزینههای مالی
- صرف منابع بیشتر شرکت
- افزایش احتمال سبزشویی
ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکتها تا چه حد گسترده است؟
مسئولیت اجتماعی شرکتها در ۴ بُعد زیر طبقهبندی میشود:
- بُعد اقتصادی
بیشتر در رابطه با کارکنان و شرکای اقتصادی سازمان صدق میکند و تأکید آن روی پرداخت سود و دستمزد و پایبندبودن روی تعهدات مالی است.
- بُعد قانونی
روی الزامات و حدود قانونی تاکید دارد که شرکتها باید در فعالیت های خود نسبت به آنها پایبند باشند.
- بُعد اجتماعی
این بعد را میتوان مهمترین قسمت مسئولیت اجتماعی شرکتها در نظر گرفت. در این بخش، فعالیتهای زیستمحیطی، بشر دوستانه، آموزشی و رفاهی دستهبندی میشوند و مهمترین نمود را در مسئولیت اجتماعی شرکتی دارند.
- بُعد اخلاقی
شبیه بعد قانونی است، اما از آن فراتر نیز میرود. بیشترکردن حقوق کارکنان، در نظر گرفتن پاداش و تشویق، ارائه اموزشهای مناسب، تأمین فرصتهای کاری برای کارجویان و مواردی از این دست در زیرمجموعه بعد اخلاقی مسئولیت اجتماعی شرکتی قرار میگیرند.
مسئولیت اجتماعی شرکتها در ایران
با اینکه تقریباً از ابتدای قرن ۱۴ شمسی (سالهای آغازین ۱۳۰۰) صنعت کمکم در ایران پا گرفت، اما موضوع مسئولیت اجتماعی دهه ها بعد مطرح شد. تنها در چند سال گذشته بود که شرکتهای خصوصی و دولتی موضوع مسئولیت اجتماعی را جدی گرفتند و نسبت به ابعاد مختلف آن حساستر شدند. این موضوع در شرکتهای خصوصی و بهخصوص استارتاپ ها برجسته تر از سایر نهادها به چشم میآید.
فعالیتهای بشر دوستانه و زیستمحیطی هسته اصلی مسئولیت های اجتماعی این شرکتها را تشکیل میدهد. باتوجه به نوپابودن مسئولیت اجتماعی از یک سو و زیادبودن تعداد بحرانها در کشور، شرکتهای ایرانی باید با دقت بیشتری نسبت به این موضوع اقدام کنند. در اولین قدم، این سازمانها باید با ابزارها و الگوهای مناسب، برنامهریزی دقیقی برای رسیدن به اهداف خود انجام دهند.
آنالیز ماتریالیستي یکی از این ابزارها و الگوهای رسمی است که تلاش میکند ذینفعان به درک درستی از میزان اهمیت مسائل زیستمحیطی، بحرانهای اجتماعی و روشهای اداره کردن امور (ESG)، دست پیدا کنند.
کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران گزارشی با عنوان «ارزیابی وضعیت فعلی اقدامات مسئولیت اجتماعی شرکتها در ایران» منتشر کرده و در ادامه اين گزارش مطالعه اين گزارش كه لينك آن از اين قرار ميباشد ، توصيه ميگردد.
https://otaghiranonline.ir/UFiles/Docs/2021/7/13/Doc2021071313024816.pdf
